THE MIZORAM ANIMAL
(Control & Taxation) ACT, 1980
(as amended in 1991)


    Village Councils Acts, 1953 kha en lêt chuan, “Section 15-ah Village Council Fund a awm ang a, chutah chuan District Revenue leh Taxes tih loh, dânin khawn a phal apiang Village Council Fund-ah chuan a lût ang,” tih a nih kha.  District Revenue leh Taxes ni si lo, dânin khawn a phal bawk si awm chu, ran chhiah, a zâtve Sorkâr chan, a zâtve dang Village Council chan, hi a ni rih mai âwm e.  Chu ran chhiah khawn theihna dân chu he Animal Control and Taxation Act hi a ni.  A dân pum pui let chhuak loin, Village Council tâna hriat tûl leh hman tûl lai bîkte târ lang ila, heti angin :-


1.    (1)    Ran rêng rêng vêngtu awm loin thlah mai mai tûr a ni lo.
         (2)    Ran neitu tu mahin a ran chu mi huan leh ram, mi mal ta emaw vântlâng ta emaw chhûngah a luhtîr tûr a ni lo.


2.    Rante chu heti ang hian khuahkhirh tûr a ni :
         (a)    Ar leh Vawk    :    Ar leh Vawk-te chu a bâwmah khung tûr a ni.
         (b)    Kêl                 :    (i)    Kêl neitu chuan a vêngtu awmin emaw, hruia thlungin emaw a tlattîr thei.
                                            (ii)    Kêl neitu chuan a kêl-te chu zânah a bâwmah a khung emaw hruiin emaw a thlung tûr a ni.
         (c)    Bâwngpui, Bâwngpa, Sial, Sakawr leh Lawi-te chu Clause (b)-a sawi kêl ang bawkin khuahkhirh tûr a ni.


3.    Vântlâng tâna rimchhia siam lo tûrin rante chu fai taka enkawl tûr an ni.


4.    (1)    Lo leh huan neitu chuan a ram chhûnga ran tla leh pawi khawih chu manin Village Council President, Vice President, Member leh Secretary tu pawh hnênah a hlân thei a, ani chuan ran chu an ran hrênna tûr hmun Village Council ruatah a thluntîr ang.

      (2)    Mi ram chhûnga ran tla, thil tichhia chu a ram neituin man tumin ûm ta sela, a tlânchhiatna lamah chu ran chu tlu sualin emaw, khâma lumin emaw lo thi palh ta se, ram neituin ran neitu hnênah zâng na dawmna pêk a tûl lo.
       (3)    Village Council chuan Sub.-Section (1) hnuaia ran man an kuta hlante chhinchhiahna register a vawng ang.
       (4)    Chuti ang ran man Village Council kuta hlante chu heti ang hian register-ah chuan ziah luh tûr an ni :
               (a)    Number leh ran pianhmang sawiin.
               (b)    A ni leh dârkâr chhinchhiahin.
               (c)    Ran mantu hming leh chênna sawiin.
               (d)    Hriat a nih chuan ran neitu hming leh chênna sawiin.
               (5)    Ran man a awm chuan Village Council chuan Tlângau hmangin mipui hnênah a puang ang.


5.    Ran man chaw leh tui pêk :
       (1)    Ran man chu riltâmin dah tûr a ni lo, Village Council-in chaw leh tui a pe tûr a ni.
       (2)    Chuti anga ran man, châwm man chu Sorkâr bituk zât Village Council chuan ran neitu hnên atangin a la ang.


6.   (1)    Ran man neitu emaw a ai awh emaw chuan a ran chu a la kîr thei a; mahse, ran châwm man section 8(2)-a chuang leh ran thlahdah man lei chawi Sorkâr bithliah zât Village Council kutah a pe tûr a ni.
      (2)    Ran man la chhuaktu chuan Village Council kawl register-ah chuan a dawng kîr ngei tih lan nân a hming a ziak tûr a ni.


7.  (1)    Ni sarih chhûnga ran mante chu tlan (claimed) an nih loh chuan Village Council-in lilâmin a tiral ang.
     (2)    Ran neituin a rante chu ni sarih ral hmain lâk kîr tum sela, ran châwm man leh ran thlahdah man section 9-a sawite a pêk si loh chuan Village Council chuan chûng rante chu a zavaiin emaw a then azâr emaw, tûl a tih zât a lilâm thei.
    Amaherawhchu, lilâm atang chuan ran man pângai hmu thei dâwn loa a inhriat chuan tha a tih ang kawng dangin Village Council chuan a tiral thei.
     (3)    Village Council member tu pawh, Secretary leh an mi rawihte pawhin chuti ang  ran lilâm chu anmahni hmingin emaw, mi dang hmingin emaw (directly or indirectly) an chhâng tûr a ni lo.
      (4)    Ran lilâm man chu local
fund-ah chhûn luh a ni ang.


8.    Ran chhiah lâk :
       (1)    Sorkâr-in Rule siama a bithliah zât ran chhiah khawn a ni ang a, chu chu ran neituin a pe ang.
       (2)    Ran neitu chuan kum khat ran chhiah chu \um khatah a pe thei a, a duh chuan kum chanve zêlah a zâtvein a pe thei.


9.  (1)    Ran chhiah chu Town Committee awmna khawpuiah chuan Town Committee-in a khawn ang a, hmun dangah chuan Village Council-in he Dân ang hian a khawn ang.
       (2)    Ran chhiah khawn dân chungchângah Sorkâr-in Rule a siam thei.
       (3)    Ran chhiah zâtve chu Local Fund-ah dah luh a ni ang a, a zâtve dang chu Consolidated Fund of Mizoram-ah a lût ang.
Hrilhfiahna : Section 2 (f) sawi angin, Village Council emaw Town Committee emaw-ten anmahni puala sum an vawn leh enkawl kha “Local Fund” a ni a, Village Council chung-chângah chuan Village Council Dân Section 15-in Village Council Fund a tih kha a ni a, he dân hian Town Committee nên zêl a sawi kawp avângin
Village Council Fund ti loin Local Fund a ti mai niin a lang e.


10.    Ran Registration :
       (1)    Ran neitu chuan a rante chu a puitling leh naupangte sawia ziah luhtîr tûr a ni a, chuti ang registration fee chu ran puitlingah duli, ran naupangah siki zêl a ni ang.
        (2)    Village Council chuan ran registration fee leh chumi accounts vawnna register a vawng ang.
        (3)     Chuti ang register leh accounts chu Sorkâr tirh Officer-in a endik thei ang.


11.    (1)    Tu pawh rante thlahdah taka tuallai leh mi lo rama tlattîr mai mai chu Rs. 50/- chawitîra hrem theih a ni.
        (2)    Chuti ang ran tla mai maiin thil tihchhiat a neih chuan, ran neitu chuan a thil tihchhiatsaka hnênah zâng na dawmna âwm tâwk a pe tûr a ni.


12.    Tu pawh ran man tûr lo dang buai emaw ran man sa, a dahna atanga mahni thua lo la chhuak emaw, ran man lai Village Council kuta hlan tûra kalpui mêk lo dang buai emaw chu, thla thum lung in tântîr thlenga hrem theih a ni.

 

13.    Dân lo anga ran man :
       (1)    Hemi dân kalha ran man leh hrên a awm chuan ran neitu chuan magistrate hnênah a complaint thei.
       (2)    Chuti ang complaint chu amah ngeiin emaw a ai awhin, mi dang thil awm dân hre chiangtuin a siam thei.
       (3)    Magistrate chuan ran man emaw hrên emaw chu Dân lo anga tih nia a hriat chuan, a mantu/hrêngtu chu ran neitu kuta Rs. 100/- chawi tûr leh chumi bâkah ran lâk letnaa senso tûl zât pe nghâl tûrin a ti thei bawk.  Ran chu chhuah loh a la nih chuan chhuah nghal tur te, a lei chawi pe tûrte leh ran lâk lêtnaa senso tûl zât pe nghâl tûrin a ti thei bawk


14.   Repeal  :    The Mizoram (Control of Animals) Rules, 1973 (Mizoram ran khuahkhirhna Dân, 1973) chu thlâk (repealed) a ni.
       SCHEDULE (See Section 19)
       Kum khat chhûnga ran chhiah zât ran pakhat zêlah -
       (1)    Vawk, a huanga khung.    - Rs.   5/-
       (2)    Kêl vulhna hmun bîk farm siama vulh leh a vêngtu enkawl,
vântlâng pawi sawi loa vulh.    - Rs.   5/-
       (3)    Bâwng, Sial, Sakawr, Lawi - ran in-a vulh leh farm bîka vântlâng pawi sawi loa vulh.    - Rs.   5/-
       (4)    Leilet, puakphur leh fu her tûra ran vulh, vêngtu enkawl, Bâwng Lawi, Sakawr.    - Rs.   5/-
       (5)    Kawng danga vulh achunga ziahlan ran engpawh.         - Rs. 10/-


THE MIZORAM ANIMAL
(Control & Taxation)
RULES, 1982


Rule 3.  Ran zun leh êk tihfai  :  Ran vulhtu chuan ran zun leh êk leh ran chaw bângte hnawksak leh mit tikham tûr zâwngin a dah mai mai tûr a ni lo.
Rule 5.   Ran châwm man  :  Ran châwm man chu ni khat atân heti ang hi a ni ang :-

                                       Ran puitling    Ran naupang
                                       1)     Vawk                               -  Rs. 3/-    Rs. 2/-
                                       2)     Kêl                                  -  Rs. 2/-    Re. 1/-
                                       3)     Bâwng, Sial, Sakawr, Lawi    -  Rs. 2/-    Rs. 2/-
                                       4)     Ran dang                          -  Rs. 2/-    Re. 1/-

Rule 7.   Ran lilâm    :    Section 10 Sub.-Section (1) leh Sub.-Section (2) anga ran lilâm chu heti ang hian tih a ni ang :-
            (1)    Village Council-in tlangau tîrin ran lilâm nî, hun leh hmun a puangzâr ang.
            (2)    Lilâm changtu (successful bidder) chuan a man chu a hmunah a pe nghâl ang.